Een weggeefwinkel is sociaal cement van een wijk en een winkel waar spullen gratis te verkrijgen zijn. Een wezenskenmerk van een weggeefwinkel is dat iedereen er welkom is, zowel om spullen te halen als om spullen te brengen. Omdat hergebruik beter is voor het milieu, en weggeefwinkels doorgaans kampen met grote overschotten, is er ook bepaald geen aanleiding om de 1 wel en de ander niet toe te laten. Ook investeren vele weggeefwinkelaars hun tijd liever in mensen dan in administratie.
Het motto van de weggeefwinkels is ontleend aan Mahatma Gandhi:
βEr is genoeg voor ieders behoefte, maar niet voor ieders hebzucht.β
Winkels/instellingen die gratis dingen weggeven maar enkel materieel armeren toelaten heten geen weggeefwinkel maar goederenbank, kledingbank, of iets anders creatiefs.
De goederenbanken hebben, net als voedselbanken, als hoofddoel om materieel armere mensen te voorzien van wat ze gebruiken kunnen.
De weggeefwinkeliers hebben de bedoeling om concreet de confrontatie aan te gaan met de allesoverheersende geldeconomie en de overmatige consumptie in de moderne westerse samenleving. De weggeefwinkel staat in de opvatting van de initiatiefnemers lijnrecht tegenover de heersende logica van de geldeconomie, want geld is er niets waard en alle in de winkel aanwezige spullen worden zonder dat daar ook maar iets tegenover staat, weggegeven aan diegenen die ze gebruiken kan.